Trang chủ Văn hóa - Du lịch
10:33 | 17/09/2024 GMT+7

Dịch giả Thúy Toàn: Người “hoà nhịp” cho tình yêu văn chương Nga - Việt

aa
Dịch giả Thúy Toàn, với hơn sáu thập kỷ gắn bó với văn học Nga, đã trở thành một nhân chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa Việt - Nga. Qua những bản dịch xuất sắc từ thơ Pushkin đến các tác phẩm văn học kinh điển, ông đã thắp lên ngọn lửa đam mê văn học Nga trong lòng người Việt.
Chất nhân văn và bất khuất làm nền tảng văn hóa Nga
Tàu điện ngầm Moskva: kỳ quan nghệ thuật dưới lòng đất

Từ trang sách đến tình yêu văn hóa Nga

Năm nay 87 tuổi, Thúy Toàn (tên thật Hoàng Thúy Toàn) là tác giả của hơn 60 tác phẩm dịch thuật, biên soạn và sáng tác. Con đường của ông bắt đầu từ những năm 1950 khi ông được lựa chọn là một trong số 100 học sinh đầu tiên của Việt Nam sang Liên Xô học tập. Sau khi tốt nghiệp Khoa Ngữ văn tại Đại học Sư phạm Quốc gia Moskva mang tên V.I. Lenin vào năm 1961, ông trở về và mở ra một hành trình dài đầy nhiệt huyết với văn học Nga.

Dịch giả Thúy Toàn. (Ảnh: Đinh Hòa)
Dịch giả Thúy Toàn. (Ảnh: Đinh Hòa)

Lần đầu Thúy Toàn biết đến nước Nga là qua văn học. Ông kể, trong những ngày tháng ông học tập tại chiến khu Việt Bắc, nhạc sĩ Phạm Tuyên đã giới thiệu tác phẩm "Thời gian ủng hộ chúng ta" của Ilya Ehrenburg. Những dòng văn mô tả nước Nga giản dị nhưng sống động đã gieo vào lòng Thúy Toàn tình cảm sâu sắc với vùng đất này. Khi chính thức đặt chân đến Nga, ông không chỉ tìm thấy sự tương đồng về cảnh sắc mà còn cảm nhận được chiều sâu của một nền văn hóa đầy tình người.

"Ở Liên Xô, tôi có cơ hội sống và cảm nhận tình yêu thương, sự chân thành từ những con người bình dị nơi đây. Như một lần, trong bữa ăn tại quán tập thể, một thầy giáo đã nhẹ nhàng nhắc tôi về cách ngồi sao cho đúng. Hay một bà lao công, từng là cứu thương trong chiến tranh vệ quốc, đã nhận tôi làm con nuôi. Những câu chuyện về cuộc sống của bà đã để lại dấu ấn sâu đậm trong tôi", ông kể lại.

Những bản dịch Pushkin: tình yêu và sự kiêu hãnh

Trong hơn sáu thập kỷ dịch thuật, Thúy Toàn nổi tiếng nhất với các bản dịch thơ Pushkin, nhà thơ vĩ đại của Nga. Tuy nhiên, hành trình dịch thơ Pushkin không hề dễ dàng. Ông đã dành 30 năm để hoàn thành bản dịch bài thơ "Buổi sáng mùa đông".

"Một buổi sáng mùa đông năm 1957, tôi cùng các bạn được cô giáo đưa ra ngoại ô Moskva. Giữa khung cảnh tuyết trắng xóa trải dài bất tận, cô giáo đã đọc bài thơ "Buổi sáng mùa đông" bằng giọng truyền cảm. Ngay tối hôm đó, tôi bắt đầu tra từ điển để dịch bài thơ nhưng chỉ dịch được duy nhất một câu: "Băng giá và mặt trời, ngày tuyệt đẹp". Việc tìm từ ngữ để truyền tải đúng cái hồn của Pushkin là một thách thức lớn và phải đến 30 năm sau tôi mới hoàn thành bản dịch này", dịch giả Thúy Toàn chia sẻ.

Dịch giả Thúy Tòan biết đến bài thơ “Tôi yêu em” của đại thi hào Pushkin vào thời điểm ông mới sang Nga học và biết người bạn gái, sau này trở thành người vợ đồng hành cùng ông đến bây giờ. (Ảnh: Sputnik)
Dịch giả Thúy Tòan biết đến bài thơ “Tôi yêu em” của đại thi hào Pushkin vào thời điểm ông mới sang Nga học và biết người bạn gái, sau này trở thành người vợ đồng hành cùng ông đến bây giờ. (Ảnh: Sputnik)

Dù không phải là người dịch nhiều nhất thơ Pushkin, nhưng các bản dịch của Thúy Toàn luôn được yêu thích nhờ phong cách dịch thoát ý, kết hợp hài hòa giữa sự tôn trọng nguyên tác và sự gần gũi với độc giả Việt. Điển hình là bản dịch bài thơ "Tôi yêu em" - một trong những bản dịch thơ Pushkin nổi tiếng nhất và được đưa vào chương trình giáo dục Ngữ văn tại Việt Nam:

"Tôi yêu em: Đến nay chừng có thể

Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai..."

Thúy Toàn cho biết: "Trong nguyên bản không có từ "lửa", nhưng có động từ "tắt", ám chỉ sự kết thúc. Tôi đã chọn cách dịch thoát ý, thêm vào hình ảnh "ngọn lửa tình", để bài thơ trở nên ấm áp và gần gũi hơn với độc giả Việt".

Quá trình dịch bài thơ "Tôi yêu em" cũng gắn liền với câu chuyện tình yêu của Thúy Toàn. Ông kể: "Khi dịch bài thơ, tôi có cảm tình với một người bạn cùng học tiếng Nga. Tôi nhận thấy cảm xúc mà Pushkin thể hiện trong bài thơ rất giống hoàn cảnh của tôi lúc bấy giờ - đơn phương trong tình yêu - nhưng tôi có tự trọng của mình. Chính Puskin giáo dục cho tôi lòng tự trọng ấy và sự kiêu hãnh ấy. Tôi đã gửi gắm tình cảm của mình vào từng câu chữ. Tình yêu đã giúp tôi thấm nhuần cái đẹp trong thơ ca của Pushkin và cũng là niềm tự hào và kiêu hãnh mà nhà thơ đã truyền dạy".

Thúy Toàn cũng thảo luận với Olga Ulyanova, cháu gái của Lenin, để hoàn thiện các bản dịch thơ Pushkin. Những năm tháng làm việc với các nhà văn, dịch giả Nga đã giúp ông hiểu sâu hơn về văn hóa và văn học Nga, đồng thời truyền tải chân thực cái hồn của các tác phẩm này đến độc giả Việt Nam.

Người xây dựng nhịp cầu văn hóa Việt - Nga

Ngay từ thời sinh viên, Thúy Toàn đã gửi các bản dịch thơ của mình đến các tờ báo như Thiếu niên Tiền Phong, Giáo dục và Văn Nghệ, giúp ông nhanh chóng trở thành một tên tuổi quen thuộc trong giới dịch thuật Việt Nam. Ông vinh dự được làm việc cùng các nhà thơ lớn như Xuân Diệu, Tế Hanh và Xuân Sanh. Khi nhà thơ Xuân Sanh làm tập thơ Liên Xô đầu tiên vào năm 1962, Thúy Toàn đã được mời tham gia dịch.

Một góc Nhà lưu niệm văn học Nga do dịch giả Thúy Toàn xây dựng tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. (Ảnh: Đinh Hòa)
Một góc Nhà lưu niệm văn học Nga do dịch giả Thúy Toàn xây dựng tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. (Ảnh: Đinh Hòa)

Không dừng lại ở thơ Pushkin, Thúy Toàn còn phổ biến văn học Nga qua những tác phẩm của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng như Dostoevsky, Lermontov, Esenhin, Raxul Gamzatov, Ivan Bunin...

Vào năm 1991, khi nước Nga trải qua những biến động lớn về chính trị và kinh tế, Thúy Toàn đã tự bỏ tiền túi để in tập thơ "Nước Nga quê hương tôi" như một lời tri ân sâu sắc đối với đất nước và con người Nga.

"Đó là tất cả những gì tôi có thể làm để nói với lòng mình rằng tôi đã hiểu đúng và yêu nước Nga như những gì nó có. Tôi cũng mong muốn mọi người khác hiểu và chia sẻ những điều ấy", ông nói.

Không dừng lại ở việc dịch thuật, Thúy Toàn còn góp phần vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa Nga tại Việt Nam. Năm 2015, ông thành lập Nhà lưu niệm văn học Nga ở làng Phù Lưu, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Nhà lưu niệm này trưng bày hơn 3.000 hiện vật liên quan đến văn hóa Nga và quan hệ Việt - Nga qua nhiều giai đoạn lịch sử. Ông mong muốn đây không chỉ là nơi lưu giữ kỷ vật mà còn là một không gian văn hóa, giúp thế hệ trẻ Việt Nam hiểu sâu hơn về tình hữu nghị giữa hai quốc gia.

Những nỗ lực không ngừng nghỉ của ông đã được ghi nhận vào năm 2010 khi ông vinh dự được Tổng thống Nga Dmitry Medvedev trao tặng Huân chương Hữu nghị. Đó là phần thưởng cho người đã dành cả cuộc đời mình để làm nhịp cầu văn hóa giữa Việt Nam và Nga.

Nhà hát Bolshoi: Một thế giới âm nhạc hoàn hảo Nhà hát Bolshoi: Một thế giới âm nhạc hoàn hảo
Cá khô Astrakhan: báu vật của dòng sông Volga Cá khô Astrakhan: báu vật của dòng sông Volga
Thành Luân
Nguồn:

Tin bài liên quan

Hệ thống đường ống dẫn dầu Nga: con đường năng lượng có một không hai trên thế giới

Hệ thống đường ống dẫn dầu Nga: con đường năng lượng có một không hai trên thế giới

Tổng chiều dài hơn 50.000 km, cung cấp khoảng 10-12% tổng nguồn cung dầu thô toàn cầu năm 2022, xuyên qua vùng băng vĩnh cửu ở Bắc Cực đến các khu rừng rậm và núi non hiểm trở của Siberia... những đường ống dẫn dầu - con đường năng lượng của Nga - đã trở thành xương sống của nền kinh tế, củng cố vị thế trên trường quốc tế và là biểu tượng cho tinh thần kiên cường của nước Nga.
Cung điện Mùa Đông - kiệt tác kiến trúc và lịch sử

Cung điện Mùa Đông - kiệt tác kiến trúc và lịch sử

Nằm giữa lòng thành phố Saint Petersburg, thành phố lớn thứ hai của Nga, Cung điện Mùa Đông không chỉ là một kiệt tác kiến trúc mà còn là biểu tượng quyền lực và sự thịnh vượng của đế chế Nga.
Hồ nước ngọt sâu nhất thế giới Baikal: kỳ quan của tự nhiên

Hồ nước ngọt sâu nhất thế giới Baikal: kỳ quan của tự nhiên

Hồ Baikal, nằm tại miền đông Siberia của Liên bang Nga, không chỉ là hồ nước ngọt sâu nhất mà còn là hồ cổ xưa nhất trên hành tinh. Với vẻ đẹp hoang sơ, bề dày lịch sử và giá trị sinh thái đặc biệt, Baikal nổi bật như một báu vật của Trái đất, chứa tới 20% lượng nước ngọt bề mặt của thế giới, tương đương khoảng 23.600 km³ nước.

Các tin bài khác

Nhịp cầu ví, giặm - kết nối tinh hoa di sản văn hóa

Nhịp cầu ví, giặm - kết nối tinh hoa di sản văn hóa

Ngày 20/11, Câu lạc bộ Dân ca ví, giặm Nghệ - Tĩnh tại Hà Nội đã tổ chức chương trình nghệ thuật “Nhịp cầu ví, giặm - Kết nối tinh hoa di sản văn hóa” nhân kỷ niệm 10 năm Dân ca ví, giặm Nghệ - Tĩnh được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Gần 60 tay đua tranh tài tại Ngày hội đua vỏ lãi tỉnh Cà Mau mở rộng 2024

Gần 60 tay đua tranh tài tại Ngày hội đua vỏ lãi tỉnh Cà Mau mở rộng 2024

Ngày 21/11, tại Cụm Tượng đài chuyến tàu tập kết ra Bắc (thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Cà Mau phối hợp UBND huyện Trần Văn Thời tổ chức Ngày hội đua vỏ lãi tỉnh Cà Mau mở rộng năm 2024 gắn với hưởng ứng Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại”.
Cà Mau: Kết nối giao thương, chia sẻ kinh nghiệm thúc đẩy phát triển du lịch tại địa phương

Cà Mau: Kết nối giao thương, chia sẻ kinh nghiệm thúc đẩy phát triển du lịch tại địa phương

Ngày 20//11, Trung tâm Xúc tiến đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp tỉnh Cà Mau (iPEC) phối hợp với các đơn vị có liên quan tổ chức Hội nghị kết nối giao thương, họp mặt doanh nghiệp du lịch kết hợp Talkshow chia sẻ kinh nghiệm làm du lịch hiệu quả trên địa bàn tỉnh Cà Mau năm 2024.
Phú Thọ: Nghề dệt thổ cẩm của người Mường được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Phú Thọ: Nghề dệt thổ cẩm của người Mường được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Vừa qua, UBND huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ đã tổ chức lễ công bố và trao quyết định đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Nghề thủ công truyền thống - nghề dệt thổ cẩm của đồng bào dân tộc Mường xã Kim Thượng, xã Xuân Đài”, công nhận các điểm du lịch tại xã Xuân Sơn và khai mạc Ngày hội văn hóa, thể thao huyện năm 2024.

Đọc nhiều

Việt Nam khuyến cáo người Việt ở Ukraine sẵn sàng phương án tốt nhất để giữ an toàn

Việt Nam khuyến cáo người Việt ở Ukraine sẵn sàng phương án tốt nhất để giữ an toàn

Bộ Ngoại giao khuyến cáo công dân, cộng đồng người Việt Nam đang ở Ukraine cần sẵn sàng phương án tốt nhất để giữ an toàn.
Mở rộng cơ hội hợp tác, kinh doanh cho doanh nghiệp Việt tại Hoa Kỳ

Mở rộng cơ hội hợp tác, kinh doanh cho doanh nghiệp Việt tại Hoa Kỳ

Ngày 21/11, tại TP Cần Thơ, Trung tâm Xúc tiến đầu tư - thương mại và Hội chợ Triển lãm Cần Thơ phối hợp Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ tại TP Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo “Mở rộng kinh doanh tại Hoa Kỳ”.
Các Liên hiệp hữu nghị Cụm 5: Vận động gần 300 tỷ đồng viện trợ trong năm 2024

Các Liên hiệp hữu nghị Cụm 5: Vận động gần 300 tỷ đồng viện trợ trong năm 2024

Ngày 20/11, tại Cà Mau, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị các tỉnh, thành (Cụm 5) gồm: Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Kiên Giang, Đồng Tháp, An Giang, Vĩnh Long, Trà Vinh và thành phố Cần Thơ tổ chức Hội nghị tổng kết công tác đối ngoại nhân dân năm 2024 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2025.
World Vision cùng Việt Nam bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

World Vision cùng Việt Nam bảo vệ trẻ em trên không gian mạng

“Trong nỗ lực xây dựng môi trường mạng an toàn, hiệu quả cho trẻ em, World Vision International tại Việt Nam luôn tập trung vào phương pháp tiếp cận lấy trẻ em làm trung tâm. World Vision đặc biệt chú trọng chương trình giáo dục kỹ năng số toàn diện để trẻ em có thể vừa biết cách tự bảo vệ mình, vừa có thể sử dụng internet sáng tạo. Đồng thời tự ý thức vai trò chủ động của mình trong việc xây dựng môi trường internet an toàn, hiệu quả”.
Tàu 467 Vùng 4 Hải quân cứu nạn thành công tàu cá Bình Định

Tàu 467 Vùng 4 Hải quân cứu nạn thành công tàu cá Bình Định

Ngày 21/11, Tàu 467 Vùng 4 Hải quân đã cứu nạn thành công tàu cá Bình Định bị hỏng máy tại khu vực đảo Phú Quý.
Việt Nam kiên quyết thực hiện các biện pháp phù hợp với luật pháp quốc tế để thực thi chủ quyền

Việt Nam kiên quyết thực hiện các biện pháp phù hợp với luật pháp quốc tế để thực thi chủ quyền

Việt Nam tôn trọng quyền của các quốc gia ven biển trong việc ban hành nội luật và các quy định liên quan đến biển phù hợp với UNCLOS 1982; đồng thời, Việt Nam cũng đề nghị các quốc gia khác tôn trọng đầy đủ chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa và các quyền của Việt Nam đối với các vùng biển của Việt Nam được xác lập phù hợp với UNCLOS 1982.
Vùng 2 Hải quân phối hợp tổ chức thông tin, tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật năm 2024

Vùng 2 Hải quân phối hợp tổ chức thông tin, tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật năm 2024

Ngày 21/11, tại thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, Bộ Tư lệnh Vùng 2 Hải quân phối hợp với Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và Trung tâm 286/BTL 86 tổ chức Hội nghị thông tin, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2024.
cuu sinh vien campuchia tai viet nam tiep tuc noi nhung nhip cau vun dap tinh huu nghi hai nuoc
infographic 10 thang viet nam don hon 141 trieu luot khach du lich quoc te
infographics nhung dong gop quan trong cua viet nam trong acmecs
infographics brics va nam ban cau cung xay dung mot the gioi tot dep hon
infographics ngay phu nu viet nam 2010 phu nu viet nam chu dong sang tao tu tin toa sang trong thoi dai moi
video tay ninh bao ton phat huy nghe thuat trinh dien dan gian dan toc khmer gan voi phat trien du lich
infographics nobel 2024 giai nobel hoa binh ton vinh to chuc nihon hidankyo cua nhat ban
Xin chờ trong giây lát...
Liên hoan Giai điệu hữu nghị tỉnh Đồng Nai năm 2024
Cận cảnh Kia Seltos 2024 tại đại lý
Khởi động Giải báo chí toàn quốc về văn hóa, thể thao và du lịch lần 2
Lộ diện kỳ thủ Việt Nam tranh chức vô địch Cờ Shogi Quốc tế 2024 tại Nhật Bản
UNICEF hỗ trợ người dân Sóc Trăng có nước sạch bằng năng lượng mặt trời
Ông Vi Tiêu Nghị, con trai Tướng Vi Quốc Thanh - trưởng Đoàn cố vấn quân sự Trung Quốc: Để những kỷ niệm xưa tạo sinh trong hiện tại và tương lai
Vietnam Cultural Show London 2024
Lão nông nhiều năm sưu tập những bức ảnh quý giá về Bác Hồ
Bác Hồ và bộ phim Những ngày tháng bên nhau
Hồ Chí Minh là biểu tượng của hòa bình, độc lập và tiến bộ xã hội
Bộ đội hải quân giúp dân chống hạn
Du học sinh Trung Quốc trải nghiệm đặc sản Hà Nội - 'cà phê trứng'
Du học sinh Trung Quốc trải nghiệm đặc sản Hà Nội - cà phê trứng
Top 3 điểm đến thu hút du khách quốc tế tại Hà Nội
Sản phẩm Làng nghề Dệt Thổ cẩm Xí Thoại, xã Xuân Lãnh, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.
Thời tiết hôm nay (20/11): Không khí lạnh tiếp tục ảnh hưởng, miền Bắc rét sâu

Thời tiết hôm nay (20/11): Không khí lạnh tiếp tục ảnh hưởng, miền Bắc rét sâu

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, thời tiết hôm nay (20/11), không khí lạnh tiếp tục ảnh hưởng, miền Bắc rét sâu, vùng núi có nơi dưới 17 độ. Trung Bộ có mưa rào và dông, cục bộ mưa to. Nam Bộ nắng nóng, có nơi trên 34 độ.
Thời tiết hôm nay (19/11): Hà Nội có mưa, trời chuyển rét

Thời tiết hôm nay (19/11): Hà Nội có mưa, trời chuyển rét

Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia dự báo ngày 19/11, Bắc Bộ, Thanh Hóa và Nghệ An có mưa vài nơi. Đêm và sáng sớm trời lạnh.
Thời tiết hôm nay (18/11): Bắc Bộ chuyển lạnh, Trung Bộ mưa rào

Thời tiết hôm nay (18/11): Bắc Bộ chuyển lạnh, Trung Bộ mưa rào

Ngày 18/11, không khí lạnh sẽ ảnh hưởng tới Bắc Bộ, Trung Bộ có mưa, mưa rào và dông vài nơi.
2 cơn bão xuất hiện trên biển Đông, không khí lạnh sắp tràn về miền Bắc

2 cơn bão xuất hiện trên biển Đông, không khí lạnh sắp tràn về miền Bắc

Biển Đông liên tiếp đón 2 cơn bão số 7 (bão Yinxing) và số 8 (bão Toraji). Đáng chú ý, đã có những thời điểm 2 cơn bão này hoạt động cùng lúc trên Biển Đông, gây ra hiện tượng bão đôi.
Thời tiết hôm nay (15/11): Bão số 8 tan trên biển, đất liền ngày nắng

Thời tiết hôm nay (15/11): Bão số 8 tan trên biển, đất liền ngày nắng

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, hồi 1 giờ ngày 15/11, vị trí tâm áp thấp nhiệt đới (suy yếu từ bão số 8) ở vào khoảng 21,1 độ Vĩ Bắc; 113,2 độ Kinh Đông, trên vùng biển phía Bắc của khu vực Bắc Biển Đông.
Xuất hiện tình trạng mạo danh lừa tiền người lao động muốn đi làm việc ở nước ngoài

Xuất hiện tình trạng mạo danh lừa tiền người lao động muốn đi làm việc ở nước ngoài

Cục Quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) vừa phát thông tin cảnh báo về tình trạng mạo danh doanh nghiệp để lừa đảo, thu tiền của người lao động muốn đi làm việc ở nước ngoài.
Xuân Giáp Thìn - 2024

Xuân Giáp Thìn - 2024

Việt Nam  - Nhật Bản

Việt Nam - Nhật Bản

Việt Nam - Thái Lan

Việt Nam - Thái Lan

báo tết 2023

báo tết 2023

Việt Lào online

Việt Lào online

50 năm quan hệ Việt Nam - Ấn Độ

50 năm quan hệ Việt Nam - Ấn Độ

Tình hữu nghị vĩ đại

Tình hữu nghị vĩ đại

Tân mão 2011

Tân mão 2011

Sức sống mới cho ĐNND

Sức sống mới cho ĐNND

xuân 2013

xuân 2013

Phiên bản di động