Trang chủ Văn hóa - Du lịch
10:33 | 17/09/2024 GMT+7

Dịch giả Thúy Toàn: Người “hoà nhịp” cho tình yêu văn chương Nga - Việt

aa
Dịch giả Thúy Toàn, với hơn sáu thập kỷ gắn bó với văn học Nga, đã trở thành một nhân chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa Việt - Nga. Qua những bản dịch xuất sắc từ thơ Pushkin đến các tác phẩm văn học kinh điển, ông đã thắp lên ngọn lửa đam mê văn học Nga trong lòng người Việt.
Chất nhân văn và bất khuất làm nền tảng văn hóa Nga
Tàu điện ngầm Moskva: kỳ quan nghệ thuật dưới lòng đất

Từ trang sách đến tình yêu văn hóa Nga

Năm nay 87 tuổi, Thúy Toàn (tên thật Hoàng Thúy Toàn) là tác giả của hơn 60 tác phẩm dịch thuật, biên soạn và sáng tác. Con đường của ông bắt đầu từ những năm 1950 khi ông được lựa chọn là một trong số 100 học sinh đầu tiên của Việt Nam sang Liên Xô học tập. Sau khi tốt nghiệp Khoa Ngữ văn tại Đại học Sư phạm Quốc gia Moskva mang tên V.I. Lenin vào năm 1961, ông trở về và mở ra một hành trình dài đầy nhiệt huyết với văn học Nga.

Dịch giả Thúy Toàn. (Ảnh: Đinh Hòa)
Dịch giả Thúy Toàn. (Ảnh: Đinh Hòa)

Lần đầu Thúy Toàn biết đến nước Nga là qua văn học. Ông kể, trong những ngày tháng ông học tập tại chiến khu Việt Bắc, nhạc sĩ Phạm Tuyên đã giới thiệu tác phẩm "Thời gian ủng hộ chúng ta" của Ilya Ehrenburg. Những dòng văn mô tả nước Nga giản dị nhưng sống động đã gieo vào lòng Thúy Toàn tình cảm sâu sắc với vùng đất này. Khi chính thức đặt chân đến Nga, ông không chỉ tìm thấy sự tương đồng về cảnh sắc mà còn cảm nhận được chiều sâu của một nền văn hóa đầy tình người.

"Ở Liên Xô, tôi có cơ hội sống và cảm nhận tình yêu thương, sự chân thành từ những con người bình dị nơi đây. Như một lần, trong bữa ăn tại quán tập thể, một thầy giáo đã nhẹ nhàng nhắc tôi về cách ngồi sao cho đúng. Hay một bà lao công, từng là cứu thương trong chiến tranh vệ quốc, đã nhận tôi làm con nuôi. Những câu chuyện về cuộc sống của bà đã để lại dấu ấn sâu đậm trong tôi", ông kể lại.

Những bản dịch Pushkin: tình yêu và sự kiêu hãnh

Trong hơn sáu thập kỷ dịch thuật, Thúy Toàn nổi tiếng nhất với các bản dịch thơ Pushkin, nhà thơ vĩ đại của Nga. Tuy nhiên, hành trình dịch thơ Pushkin không hề dễ dàng. Ông đã dành 30 năm để hoàn thành bản dịch bài thơ "Buổi sáng mùa đông".

"Một buổi sáng mùa đông năm 1957, tôi cùng các bạn được cô giáo đưa ra ngoại ô Moskva. Giữa khung cảnh tuyết trắng xóa trải dài bất tận, cô giáo đã đọc bài thơ "Buổi sáng mùa đông" bằng giọng truyền cảm. Ngay tối hôm đó, tôi bắt đầu tra từ điển để dịch bài thơ nhưng chỉ dịch được duy nhất một câu: "Băng giá và mặt trời, ngày tuyệt đẹp". Việc tìm từ ngữ để truyền tải đúng cái hồn của Pushkin là một thách thức lớn và phải đến 30 năm sau tôi mới hoàn thành bản dịch này", dịch giả Thúy Toàn chia sẻ.

Dịch giả Thúy Tòan biết đến bài thơ “Tôi yêu em” của đại thi hào Pushkin vào thời điểm ông mới sang Nga học và biết người bạn gái, sau này trở thành người vợ đồng hành cùng ông đến bây giờ. (Ảnh: Sputnik)
Dịch giả Thúy Tòan biết đến bài thơ “Tôi yêu em” của đại thi hào Pushkin vào thời điểm ông mới sang Nga học và biết người bạn gái, sau này trở thành người vợ đồng hành cùng ông đến bây giờ. (Ảnh: Sputnik)

Dù không phải là người dịch nhiều nhất thơ Pushkin, nhưng các bản dịch của Thúy Toàn luôn được yêu thích nhờ phong cách dịch thoát ý, kết hợp hài hòa giữa sự tôn trọng nguyên tác và sự gần gũi với độc giả Việt. Điển hình là bản dịch bài thơ "Tôi yêu em" - một trong những bản dịch thơ Pushkin nổi tiếng nhất và được đưa vào chương trình giáo dục Ngữ văn tại Việt Nam:

"Tôi yêu em: Đến nay chừng có thể

Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai..."

Thúy Toàn cho biết: "Trong nguyên bản không có từ "lửa", nhưng có động từ "tắt", ám chỉ sự kết thúc. Tôi đã chọn cách dịch thoát ý, thêm vào hình ảnh "ngọn lửa tình", để bài thơ trở nên ấm áp và gần gũi hơn với độc giả Việt".

Quá trình dịch bài thơ "Tôi yêu em" cũng gắn liền với câu chuyện tình yêu của Thúy Toàn. Ông kể: "Khi dịch bài thơ, tôi có cảm tình với một người bạn cùng học tiếng Nga. Tôi nhận thấy cảm xúc mà Pushkin thể hiện trong bài thơ rất giống hoàn cảnh của tôi lúc bấy giờ - đơn phương trong tình yêu - nhưng tôi có tự trọng của mình. Chính Puskin giáo dục cho tôi lòng tự trọng ấy và sự kiêu hãnh ấy. Tôi đã gửi gắm tình cảm của mình vào từng câu chữ. Tình yêu đã giúp tôi thấm nhuần cái đẹp trong thơ ca của Pushkin và cũng là niềm tự hào và kiêu hãnh mà nhà thơ đã truyền dạy".

Thúy Toàn cũng thảo luận với Olga Ulyanova, cháu gái của Lenin, để hoàn thiện các bản dịch thơ Pushkin. Những năm tháng làm việc với các nhà văn, dịch giả Nga đã giúp ông hiểu sâu hơn về văn hóa và văn học Nga, đồng thời truyền tải chân thực cái hồn của các tác phẩm này đến độc giả Việt Nam.

Người xây dựng nhịp cầu văn hóa Việt - Nga

Ngay từ thời sinh viên, Thúy Toàn đã gửi các bản dịch thơ của mình đến các tờ báo như Thiếu niên Tiền Phong, Giáo dục và Văn Nghệ, giúp ông nhanh chóng trở thành một tên tuổi quen thuộc trong giới dịch thuật Việt Nam. Ông vinh dự được làm việc cùng các nhà thơ lớn như Xuân Diệu, Tế Hanh và Xuân Sanh. Khi nhà thơ Xuân Sanh làm tập thơ Liên Xô đầu tiên vào năm 1962, Thúy Toàn đã được mời tham gia dịch.

Một góc Nhà lưu niệm văn học Nga do dịch giả Thúy Toàn xây dựng tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. (Ảnh: Đinh Hòa)
Một góc Nhà lưu niệm văn học Nga do dịch giả Thúy Toàn xây dựng tại thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. (Ảnh: Đinh Hòa)

Không dừng lại ở thơ Pushkin, Thúy Toàn còn phổ biến văn học Nga qua những tác phẩm của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng như Dostoevsky, Lermontov, Esenhin, Raxul Gamzatov, Ivan Bunin...

Vào năm 1991, khi nước Nga trải qua những biến động lớn về chính trị và kinh tế, Thúy Toàn đã tự bỏ tiền túi để in tập thơ "Nước Nga quê hương tôi" như một lời tri ân sâu sắc đối với đất nước và con người Nga.

"Đó là tất cả những gì tôi có thể làm để nói với lòng mình rằng tôi đã hiểu đúng và yêu nước Nga như những gì nó có. Tôi cũng mong muốn mọi người khác hiểu và chia sẻ những điều ấy", ông nói.

Không dừng lại ở việc dịch thuật, Thúy Toàn còn góp phần vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa Nga tại Việt Nam. Năm 2015, ông thành lập Nhà lưu niệm văn học Nga ở làng Phù Lưu, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Nhà lưu niệm này trưng bày hơn 3.000 hiện vật liên quan đến văn hóa Nga và quan hệ Việt - Nga qua nhiều giai đoạn lịch sử. Ông mong muốn đây không chỉ là nơi lưu giữ kỷ vật mà còn là một không gian văn hóa, giúp thế hệ trẻ Việt Nam hiểu sâu hơn về tình hữu nghị giữa hai quốc gia.

Những nỗ lực không ngừng nghỉ của ông đã được ghi nhận vào năm 2010 khi ông vinh dự được Tổng thống Nga Dmitry Medvedev trao tặng Huân chương Hữu nghị. Đó là phần thưởng cho người đã dành cả cuộc đời mình để làm nhịp cầu văn hóa giữa Việt Nam và Nga.

Nhà hát Bolshoi: Một thế giới âm nhạc hoàn hảo Nhà hát Bolshoi: Một thế giới âm nhạc hoàn hảo
Cá khô Astrakhan: báu vật của dòng sông Volga Cá khô Astrakhan: báu vật của dòng sông Volga
Thành Luân
Nguồn:

Tin bài liên quan

Hệ thống đường ống dẫn dầu Nga: con đường năng lượng có một không hai trên thế giới

Hệ thống đường ống dẫn dầu Nga: con đường năng lượng có một không hai trên thế giới

Tổng chiều dài hơn 50.000 km, cung cấp khoảng 10-12% tổng nguồn cung dầu thô toàn cầu năm 2022, xuyên qua vùng băng vĩnh cửu ở Bắc Cực đến các khu rừng rậm và núi non hiểm trở của Siberia... những đường ống dẫn dầu - con đường năng lượng của Nga - đã trở thành xương sống của nền kinh tế, củng cố vị thế trên trường quốc tế và là biểu tượng cho tinh thần kiên cường của nước Nga.
Cung điện Mùa Đông - kiệt tác kiến trúc và lịch sử

Cung điện Mùa Đông - kiệt tác kiến trúc và lịch sử

Nằm giữa lòng thành phố Saint Petersburg, thành phố lớn thứ hai của Nga, Cung điện Mùa Đông không chỉ là một kiệt tác kiến trúc mà còn là biểu tượng quyền lực và sự thịnh vượng của đế chế Nga.
Hồ nước ngọt sâu nhất thế giới Baikal: kỳ quan của tự nhiên

Hồ nước ngọt sâu nhất thế giới Baikal: kỳ quan của tự nhiên

Hồ Baikal, nằm tại miền đông Siberia của Liên bang Nga, không chỉ là hồ nước ngọt sâu nhất mà còn là hồ cổ xưa nhất trên hành tinh. Với vẻ đẹp hoang sơ, bề dày lịch sử và giá trị sinh thái đặc biệt, Baikal nổi bật như một báu vật của Trái đất, chứa tới 20% lượng nước ngọt bề mặt của thế giới, tương đương khoảng 23.600 km³ nước.

Các tin bài khác

Việt Nam là điểm đến có một không hai thu hút du khách Ấn Độ

Việt Nam là điểm đến có một không hai thu hút du khách Ấn Độ

Đó là nhận định của tờ The Economic Times (Ấn Độ) bởi theo số liệu thống kê, số lượng đặt chỗ du lịch Việt Nam của một số công ty lữ hành Ấn Độ trong năm nay đã tăng 500% so với năm 2019.
Nhiều chuyên gia quốc tế góp mặt tại Hội nghị Khoa học Công nghệ bệnh viện thường niên tại Cần Thơ

Nhiều chuyên gia quốc tế góp mặt tại Hội nghị Khoa học Công nghệ bệnh viện thường niên tại Cần Thơ

Ngày 9/11, Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ phối hợp với Liên chi hội Cột sống thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội nghị Khoa học Công nghệ Bệnh viện thường niên năm 2024 và Hội nghị Quốc tế Cột sống Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình - Bệnh viện Đa khoa Trung ương Cần Thơ lần thứ 3, kết hợp Hội nghị Liên Chi hội Cột sống thành phố Hồ Chí Minh lần thứ 28.
Hơn 3.000 thanh niên tìm hiểu văn hóa các quốc gia trên thế giới tại Hà Nội

Hơn 3.000 thanh niên tìm hiểu văn hóa các quốc gia trên thế giới tại Hà Nội

Ngày 9/11, tại Trường Đại học Hà Nội, Thành đoàn Hà Nội tổ chức Ngày hội Thanh niên quốc tế lần thứ III năm 2024 với chủ đề “Vì một thế giới hoà bình”.
Golden Imperial Hotel – Tiêu chuẩn khách sạn 5 sao bậc nhất Đà Lạt

Golden Imperial Hotel – Tiêu chuẩn khách sạn 5 sao bậc nhất Đà Lạt

Tọa lạc ngay sau quảng trường Lâm Viên, Golden Imperial Hotel được xem là khách sạn trung tâm bậc nhất Đà Lạt, là nút giao giữa rất nhiều điểm tham quan nổi tiếng, nằm nép mình duyên dáng nhưng đầy kiêu hãnh sau lưng biểu tượng thành phố - quảng trường Lâm Viên. Chỉ cách vài phút di chuyển bạn đã có thể đến các thắng cảnh, địa điểm đặc trưng nhất của Đà Lạt.

Đọc nhiều

Hội hữu nghị hai nước Việt Nam, Thái Lan tặng máy siêu âm cho huyện Nam Đàn (Nghệ An)

Hội hữu nghị hai nước Việt Nam, Thái Lan tặng máy siêu âm cho huyện Nam Đàn (Nghệ An)

Ngày 12/11, Hội hữu nghị Thái Lan - Việt Nam và Hội hữu nghị Việt Nam - Thái Lan đã tổ chức lễ trao tặng máy siêu âm hiệu GE Healthcare Versana Balance cho Trung tâm y tế huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Đây là hoạt động nhằm hỗ trợ công tác khám, chữa bệnh cho người dân địa phương, với toàn bộ kinh phí mua sắm thiết bị do hai Hội cùng đóng góp.
Sinh khí mới trong hoạt động Ươm mầm hữu nghị Việt Nam - Campuchia

Sinh khí mới trong hoạt động Ươm mầm hữu nghị Việt Nam - Campuchia

Năm 2024, Hội hữu nghị Việt Nam - Campuchia cựu phiên dịch (Hội) lần đầu tiên tham gia chương trình Ươm mầm hữu nghị do Trung ương Hội phát động với việc nhận đỡ đầu 8 sinh viên Campuchia đang học tập tại Đại học Kinh tế và Đại học Bách khoa Hà Nội. Sự tham gia của thế hệ trẻ vừa là sự tiếp nối truyền thống ý nghĩa vừa góp phần tạo nên luồng sinh khí mới trong hoạt động Ươm mầm hữu nghị Việt Nam - Campuchia.
Gắn kết tình hữu nghị Việt Nam - Argentina qua giao lưu nhân dân

Gắn kết tình hữu nghị Việt Nam - Argentina qua giao lưu nhân dân

Ngày 12/11 tại Hà Nội, ông Đồng Huy Cương, Phó Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, đã tiếp đoàn đại biểu Đảng Công lý Argentina (PJ) do ông Emilio Jose Ribera, Phó trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Đảng PJ, dẫn đầu nhân dịp đoàn có chuyến thăm và làm việc tại Việt Nam.
VUSAC Hà Nội: tròn một thập kỷ gắn kết quan hệ Việt - Mỹ

VUSAC Hà Nội: tròn một thập kỷ gắn kết quan hệ Việt - Mỹ

Ngày 12/11 tại Hà Nội đã diễn ra Lễ kỷ niệm 10 năm thành lập Câu lạc bộ Hà Nội của Cựu du học sinh Việt Nam tại Mỹ (trực thuộc Hội Việt - Mỹ).
HSI và IUCN trang bị kỹ năng cứu hộ rùa biển cho ngư dân Việt Nam

HSI và IUCN trang bị kỹ năng cứu hộ rùa biển cho ngư dân Việt Nam

Từ ngày 13-14/11, tại Vườn quốc gia Núi Chúa (tỉnh Ninh Thuận), Cục Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) phối hợp cùng Tổ chức bảo vệ động vật Humane Society International (HSI), Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế tại Việt Nam (IUCN Việt Nam) tổ chức Chương trình “Tập huấn hướng dẫn cứu hộ rùa biển, thú biển và thu thập thông tin khai thác không chủ ý nhóm loài rùa biển, thú biển”.
Mường Ảng - Nâng cao chất lượng giáo dục

Mường Ảng - Nâng cao chất lượng giáo dục

Những năm qua, ngành giáo dục huyện Mường Ảng(Điện Biên) không ngừng đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đã đạt được những kết quả đáng khích lệ.
Khai giảng Lớp xóa mù chữ, chống tái mù chữ cho người dân ở xã biên giới Tây Nghệ An

Khai giảng Lớp xóa mù chữ, chống tái mù chữ cho người dân ở xã biên giới Tây Nghệ An

Ngày 12/11, tại xã Tri Lễ (huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An), Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 4 (Quân khu 4) phối hợp Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện tổ chức Lễ khai giảng Lớp xóa mù chữ, chống tái mù chữ kỳ 1, giai đoạn 1 cho 26 học viên là người dân trên địa bàn bản Lam Hợp của xã này.
infographics nhung dong gop quan trong cua viet nam trong acmecs
infographics brics va nam ban cau cung xay dung mot the gioi tot dep hon
infographics ngay phu nu viet nam 2010 phu nu viet nam chu dong sang tao tu tin toa sang trong thoi dai moi
video tay ninh bao ton phat huy nghe thuat trinh dien dan gian dan toc khmer gan voi phat trien du lich
infographics nobel 2024 giai nobel hoa binh ton vinh to chuc nihon hidankyo cua nhat ban
infographics 70 nam giai phong thu do ha noi danh gan 100 ty dong tham hoi tang qua doi tuong chinh sach
infographics viet nam dong gop tich cuc chu dong trach nhiem trong cong dong phap ngu
Xin chờ trong giây lát...
Liên hoan Giai điệu hữu nghị tỉnh Đồng Nai năm 2024
Cận cảnh Kia Seltos 2024 tại đại lý
Khởi động Giải báo chí toàn quốc về văn hóa, thể thao và du lịch lần 2
Lộ diện kỳ thủ Việt Nam tranh chức vô địch Cờ Shogi Quốc tế 2024 tại Nhật Bản
UNICEF hỗ trợ người dân Sóc Trăng có nước sạch bằng năng lượng mặt trời
Ông Vi Tiêu Nghị, con trai Tướng Vi Quốc Thanh - trưởng Đoàn cố vấn quân sự Trung Quốc: Để những kỷ niệm xưa tạo sinh trong hiện tại và tương lai
Vietnam Cultural Show London 2024
Lão nông nhiều năm sưu tập những bức ảnh quý giá về Bác Hồ
Bác Hồ và bộ phim Những ngày tháng bên nhau
Hồ Chí Minh là biểu tượng của hòa bình, độc lập và tiến bộ xã hội
Bộ đội hải quân giúp dân chống hạn
Du học sinh Trung Quốc trải nghiệm đặc sản Hà Nội - 'cà phê trứng'
Du học sinh Trung Quốc trải nghiệm đặc sản Hà Nội - cà phê trứng
Top 3 điểm đến thu hút du khách quốc tế tại Hà Nội
Sản phẩm Làng nghề Dệt Thổ cẩm Xí Thoại, xã Xuân Lãnh, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.
Kiều bào có thể tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự trên không gian số

Kiều bào có thể tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự trên không gian số

Thông qua ứng dụng YooLife, kiều bào Việt Nam ở xa tổ quốc có thể tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam trên không gian số.
Thời tiết hôm nay (7/11): Hà Nội lập đông, trời lạnh về sáng sớm và đêm

Thời tiết hôm nay (7/11): Hà Nội lập đông, trời lạnh về sáng sớm và đêm

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, các tỉnh phía Bắc trời lạnh, không khí hanh khô trong ngày lập đông.
Thời tiết hôm nay (05/11): Hà Nội - gió đông bắc cấp 3, sáng và đêm trời rét

Thời tiết hôm nay (05/11): Hà Nội - gió đông bắc cấp 3, sáng và đêm trời rét

Theo Trung tâm Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, ngày 05/11 thủ đô Hà Nội nhiều mây, sáng có lúc có mưa, mưa rào, sau không mưa. Gió đông bắc cấp 3. Sáng và đêm trời rét, ngày trời lạnh.
Thời tiết hôm nay (3/11): Không khí lạnh tăng cường tại miền Bắc

Thời tiết hôm nay (3/11): Không khí lạnh tăng cường tại miền Bắc

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, ngày 3/11, khu vực Bắc Bộ trời lạnh, có nơi trời rét vào đêm và sáng sớm.
Thời tiết hôm nay (1/11): Bắc Bộ trở rét

Thời tiết hôm nay (1/11): Bắc Bộ trở rét

Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, hiện nay bộ phận không khí lạnh đã báo tiếp tục di chuyển xuống phía Nam. Khoảng chiều tối và đêm 1/11, bộ phận không khí lạnh này sẽ ảnh hưởng đến khu vực phía Đông Bắc Bộ, sau đó ảnh hưởng đến Bắc Trung Bộ, một số nơi ở phía Tây Bắc Bộ và Trung Trung Bộ. Gió Đông Bắc trong đất liền mạnh lên cấp 2-3, vùng ven biển cấp 3-4.
Cảnh báo lũ quét khu vực Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế

Cảnh báo lũ quét khu vực Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế

Do mưa lớn kéo dài, nhiều khu vực thuộc tỉnh Hà Tinh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế cảnh báo có lũ quét, sạt lở.
Xuân Giáp Thìn - 2024

Xuân Giáp Thìn - 2024

Việt Nam  - Nhật Bản

Việt Nam - Nhật Bản

Việt Nam - Thái Lan

Việt Nam - Thái Lan

báo tết 2023

báo tết 2023

Việt Lào online

Việt Lào online

50 năm quan hệ Việt Nam - Ấn Độ

50 năm quan hệ Việt Nam - Ấn Độ

Tình hữu nghị vĩ đại

Tình hữu nghị vĩ đại

Tân mão 2011

Tân mão 2011

Sức sống mới cho ĐNND

Sức sống mới cho ĐNND

xuân 2013

xuân 2013

Phiên bản di động