Tuồng cung đình Huế - di sản văn hoá nghệ thuật sáng giá của dân tộc
![]() |
Nhà hát Nghệ thuật truyền thống Cung đình Huế, thời gian qua, vẫn duy trì và tổ chức đều đặn các buổi diễn tuồng xưa và tuồng cung đình (Ảnh: Báo Thừa Thiên Huế). |
Mới đây, nhiều vở tuồng và trích đoạn tuồng cung đình Huế được sưu tầm, phục dựng và giới thiệu với du khách tại Nhà hát Duyệt Thị Đường (Đại nội Huế) cùng một số điểm tham quan thuộc khu di sản Huế. Tuồng cung đình Huế (từng mất dần môi trường diễn xướng nguyên thủy kể từ khi triều đại nhà Nguyễn cáo chung vào năm 1945), Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế đã tổ chức nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm khoa học về tuồng Huế.
Hồ sơ khoa học về mặt nạ tuồng Huế, vũ đạo tuồng Huế, phục trang tuồng Huế… cũng được sưu tầm, nghiên cứu xây dựng làm cơ sở khôi phục và phát huy những giá trị quý báu của nghệ thuật tuồng mà tiền nhân đã để lại.
Có thể nói, tuồng cung đình Huế là bộ môn nghệ thuật có từ lâu đời. Cụ thể, vào thế kỷ XVII, Đào Duy Từ là người đầu tiên đã mang về cho chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên nghệ thuật tuồng (hát bội). Giới nghệ nhân tuồng và cổ nhạc Huế đến nay vẫn thờ Đào Duy Từ làm tổ sư và coi năm 1627 là niên đại khởi đầu của lịch sử tuồng Huế.
Nhà sư Thích Đại Sán, người Trung Quốc, đã được chúa Nguyễn Phúc Chu mời đến Huế năm 1695 đã kể lại buổi xem diễn tuồng trong phủ chúa. J. Barrow trong tác phẩm "A Voyage to Cochinchine in the year 1792- 1793" đã vẽ lại cảnh diễn tuồng ở Đàng Trong thời Tây Sơn. Nghệ thuật tuồng Huế đã trải qua ba thế kỷ phát triển trong dòng truyền thống văn hóa Phú Xuân và phát triển rực rỡ dưới triều đại các vua nhà Nguyễn. Vua Tự Đức đã từng tổ chức hàng ngũ sáng tác tuồng bao gồm những tác gia lỗi lạc trong nước, đứng đầu là Đào Tấn, sau này là tác giả kiệt xuất của nhiều vở tuồng nổi tiếng. Tuồng đã được biểu diễn trong nhà hát ở Đại nội như: Duyệt Thị đường, Tĩnh Quang viện, Thông Minh đường, Khiêm Minh đường...
Dưới thời vua Tự Đức, hàng trăm vở tuồng đã được sáng tác, hàng trăm đào kép giỏi quy tụ về kinh đô. Vua Đồng Khánh thì mê tuồng đến nỗi đã dùng tên các nhân vật trong vở tuồng ông yêu thích để đặt cho các cung nữ. Còn vua Thành Thái cũng say sưa với nghệ thuật tuồng và rất trọng các đào kép giỏi, ông không chỉ ban thưởng tiền bạc mà còn phong tước hiệu cho nhiều bậc thầy hát bội. Ông là Hoàng đế duy nhất của triều Nguyễn đã lên sân khấu diễn tuồng "đóng trò" đồng thời là một tay trống tuồng tài ba. Vua Khải Định cũng đam mê với tuồng. Ông đã thiết lập hẳn một nơi diễn tuồng riêng tại cung An Định, ban xiêm y tốt cho các đoàn hát, tạo điều kiện cho các tài năng phát triển.
Từ sau thời Tự Đức, tuồng Huế dần vượt ra khỏi cung đình và trở thành sân khấu của quần chúng bình dân. Nhiều người đã tự đứng ra lập gánh hát, nuôi "đào", "kép" riêng và ganh đua với nhau. Nghệ thuật tuồng từ đó sống và phát triển được nhờ công chúng.
Tại kinh đô Huế, các rạp hát bắt đầu mọc lên khắp nơi, sân khấu tuồng từ trước vốn có chỉ phục vụ vua quan triều đình, dần dần lan ra chiếm lĩnh ở những nơi công cộng. Những rạp hát nổi tiếng ở Huế trước năm 1945: Bắc Hòa, Nam Hòa, Đồng Xuân Lâu, Kim Long, An Cựu, Vĩ Dạ, Bao Vinh...Tên tuổi những cô đào sắc vẹn toàn vẫn còn thời Khải Định như: cô Thuôi, cô Ba Lài, cô Bạch Trúc, cô Cầm, cô Cháu Em, cô Nghè Đồng, cô Ba Vĩnh... Hơn 50 rạp hát khắp Đông Dương bấy giờ vang dội tiếng hát, tiếng trống của sân khấu tuồng Huế.…
Tuồng cung đình là đại diện cho chủ nghĩa cổ điển của sân khấu Việt Nam. Cổ điển với cái nghĩa mẫu mực, có quy phạm và thể chế chặt chẽ, từ các điệu hát, âm nhạc, cái trống chầu cho đến trình độ diễn xuất của các nghệ sĩ.
Nội dung của các vở tuồng trong thời kỳ này luôn đề cao tinh thần trung quân ái quốc. Toàn bộ bối cảnh xã hội được nêu ra trong tuồng cung đình đó là: bảo vệ vua, khôi phục cương vị xã hội, xây dựng nền tảng đạo lý vững chắc bằng tam cương ngũ thường, trung nghĩa tròn vẹn.
Tuồng cung đình có hàng trăm vở, trong đó có các vở mang tính tiêu biểu, độc đáo, sâu sắc về nội dung và tư tưởng như: Sơn hậu, Dương chấn tử, Tam nữ đồ vương, Hồ thạch phủ, Lý phụng đình, Giác oan, Đào phi phụng, Phụng kỉnh văn, Ngọn lửa hồng sơn; Về Tuồng pho - Tuồng trường thiên có các vở: Vạn Bửu Trình Tường (108 hồi, Lấy các vị thuốc đông y đặt tên cho các nhân vật), Quần Phương Hiến Thuỵ (100 hồi, lấy tên các loài thảo mộc đặt tên cho các nhân vật), Học Lâm (Học lâm các): có nghĩa là: “Rừng học luật” Gồm: 08 hồi, lấy những lớp hay nhất trong các vở Tuồng cổ, chắp lại với nhau trong những cấu trúc mới, đặt tên cho nhân vật, viết lại lời mới theo lối văn bác học. Tuy vậy, do điều kiện cũng như những vấn đề khách quan và chủ quan, Nhà hát Nghệ thuật Truyền thống Cung đình Huế hiện nay mới chỉ sưu tầm, phục hồi và biểu diễn một số vở Tuồng và trích đoạn nằm trong hệ thống đồ sộ của Tuồng cung đình Huế.
Hành trình dân tộc đi về phương Nam, làm nên vẽ đẹp hào hùng của tổ quốc, chính là hành trình văn hoá Phú Xuân. Nhà hát Duyệt Thị Đường là một sân khấu bật nhất của thế kỷ 19 – 20. Đây là nơi đóng vai trò quan trọng cho việc làm nên sự nghiệp nghệ thuật vĩ đại. Bảo tồn nhà hát Duyệt Thị Đường và phục hồi chức năng của nhà hát cũng là tìm lại những giá trị nghệ thuật truyền thống của dân tộc nhằm làm cho di sản văn hoá Huế ngày càng thêm phong phú. Đây là vẽ đẹp hoành tráng mà văn hoá đã đáp ứng cho nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của nhân dân và khách tham quan du lịch.
Tin bài liên quan
![Chính phủ Lào trao tặng huân chương cho tập thể và cá nhân tỉnh Thừa Thiên - Huế](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/10/15/120240610150711.jpg?rt=20240610150712?240610034159)
Chính phủ Lào trao tặng huân chương cho tập thể và cá nhân tỉnh Thừa Thiên - Huế
![Thúc đẩy giao lưu, hợp tác văn hóa nghệ thuật giữa Thừa Thiên Huế với Hàn Quốc](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/10/13/croped/thuc-day-giao-luu-hop-tac-van-hoa-nghe-thuat-giua-thua-thien-hue-voi-han-quoc-20240610132030.jpg?240610020656)
Thúc đẩy giao lưu, hợp tác văn hóa nghệ thuật giữa Thừa Thiên Huế với Hàn Quốc
![Wallonie – Bruxelles (Bỉ) và tỉnh Thừa Thiên Huế sẽ có nhiều hợp tác trong lĩnh vực văn hoá](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/06/17/2024-06-06tiepxagiao20240606174054.jpg?rt=20240606174100?240607062545)
Wallonie – Bruxelles (Bỉ) và tỉnh Thừa Thiên Huế sẽ có nhiều hợp tác trong lĩnh vực văn hoá
Các tin bài khác
![Tản mạn hành trình bún Việt](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/042024/02/14/tan-man20240402141208.1596000.jpg?240402021615)
Tản mạn hành trình bún Việt
![Tết té nước ở Tam Đường (Lai Châu): cầu mong năm mới may mắn, sức khỏe, làm ăn phát đạt](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/032024/24/09/z5277385864726-e29d3416eb43435bc7c29387d64da312-171119255128820240324091951.png?rt=20240324091954?240324112633)
Tết té nước ở Tam Đường (Lai Châu): cầu mong năm mới may mắn, sức khỏe, làm ăn phát đạt
![Khai mạc Năm du lịch Quốc gia - Điện Biên năm 2024](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/032024/17/07/nam-du-lich-quoc-gia-120240317070524.jpg?rt=20240317070527?240317075945)
Khai mạc Năm du lịch Quốc gia - Điện Biên năm 2024
![Độc đáo phiên chợ dùng lá cây thay tiền ở Tây Ninh](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/022024/25/06/152721-phien-cho20240225063418.jpg?rt=20240225063421?240225071548)
Độc đáo phiên chợ dùng lá cây thay tiền ở Tây Ninh
Đọc nhiều
![Tử vi hôm nay 12 con giáp 6/7/2024: Tý cát tinh soi đường dẫn lối](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/03/19/thumbnail/120240703192108.jpg?rt=20240703192122?240703072502)
Tử vi hôm nay 12 con giáp 6/7/2024: Tý cát tinh soi đường dẫn lối
![Kết nối du lịch Việt Nam - Iran: để đường xa thêm gần](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/01/21/thumbnail/img-033420240701213812.jpg?rt=20240704140629?240704031112)
Kết nối du lịch Việt Nam - Iran: để đường xa thêm gần
![Con số may mắn hôm nay 7/7/2024 12 con giáp: Dần thần Tài gõ cửa mang lộc vào nhà](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/03/19/thumbnail/2220240703193933.jpg?rt=20240703194350?240703083714)
Con số may mắn hôm nay 7/7/2024 12 con giáp: Dần thần Tài gõ cửa mang lộc vào nhà
![3 trọng tâm công tác của HAUFO 6 tháng cuối năm 2024](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/04/14/thumbnail/3-trong-tam-cong-tac-cua-haufo-6-thang-cuoi-nam-2024-20240704140941.jpg?rt=20240704142507?240704035643)
3 trọng tâm công tác của HAUFO 6 tháng cuối năm 2024
Bờ cõi biển đảo
Miền đất - Con người Cuộc sống vùng biên Nhịp sống biển đảo Lịch sử chủ quyền Giao lưu hữu nghị
![Luật gia Việt Nam với biển, đảo quê hương](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/04/12/medium/bien-dao-020724-220240704125400.jpg?rt=20240704125403?240704010911)
Luật gia Việt Nam với biển, đảo quê hương
![Quảng Ninh, Bình Thuận, Quảng Trị hành động quyết liệt về chống khai thác IUU](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/03/14/medium/h3120240703140109.jpg?rt=20240703140113?240703044639)
Quảng Ninh, Bình Thuận, Quảng Trị hành động quyết liệt về chống khai thác IUU
![Tặng quạt điện, bóng đèn led cho học sinh đảo Hòn Chuối](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/01/12/medium/1-chi-huy-tram-ra-da-615-tang-qua-lop-hoc-tinh-thuong20240701124900.jpg?rt=20240701125013?240701024534)
Tặng quạt điện, bóng đèn led cho học sinh đảo Hòn Chuối
Multimedia
![ghi nhan dong gop cua dai su thuy dien tai viet nam cho quan he huu nghi hai nuoc](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/01/22/dai-su-thuy-dien-4-cover20240701220306.jpg?rt=20240701220309)
Ghi nhận đóng góp của Đại sứ Thụy Điển tại Việt Nam cho quan hệ hữu nghị hai nước
![bo doi hai quan vung 5 cuu tau ca ngu dan mac can](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/24/15/bo-doi-hai-quan-cuu-tau-ca-ngu-dan-mac-can-20240624155021.jpg?rt=20240624155026)
Bộ đội Hải quân Vùng 5 cứu tàu cá ngư dân mắc cạn
![dong dien yoga huong den mot the gioi hoa binh va huu nghi](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/18/13/dong-dien-yoga-huong-den-mot-the-gioi-hoa-binh-va-huu-nghi-20240618135848.jpg?rt=20240618135856)
Đồng diễn Yoga hướng đến một thế giới hoà bình và hữu nghị
![ra mat sach uy ban viet nam doan ket va hop tac a phi my latinh nhung chang duong nhung nguoi ban](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/13/09/ra-mat-sach-uy-ban-viet-nam-doan-ket-va-hop-tac-a-phi-my-latinh-nhung-chang-duong-nhung-nguoi-ban-20240613090952.jpg?rt=20240613090959)
Ra mắt sách “Ủy ban Việt Nam Đoàn kết và Hợp tác Á-Phi-Mỹ Latinh: Những chặng đường, những người bạn”
![video doc dao nhung ngoi lang viet tren dat trung hoa](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/052024/29/08/05292-cover20240529082831.jpg?rt=20240529083023)
Video: Độc đáo những ngôi làng Việt trên đất Trung Hoa
![de nhung ky niem xua tao sinh trong hien tai va tuong lai](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/052024/23/20/05231-cover20240523205555.jpg?rt=20240523205607)
Để những kỷ niệm xưa tạo sinh trong hiện tại và tương lai
![ho chi minh la bieu tuong cua hoa binh doc lap va tien bo xa hoi](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/052024/17/18/untitled20240517180826.png?rt=20240517180830)
Hồ Chí Minh là biểu tượng của hòa bình, độc lập và tiến bộ xã hội
Kiều bào hướng về biển, đảo quê hương
![Liên hoan Giai điệu hữu nghị tỉnh Đồng Nai năm 2024](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/062024/15/14/2499344641259529991_21.jpg)
Liên hoan Giai điệu hữu nghị tỉnh Đồng Nai năm 2024
![Cận cảnh Kia Seltos 2024 tại đại lý](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/062024/11/17/CYn_cYnh_Kia_Seltos_2024_tYi_YYi_ly_11.jpg)
Cận cảnh Kia Seltos 2024 tại đại lý
![Khởi động Giải báo chí toàn quốc về văn hóa, thể thao và du lịch lần 2](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/062024/02/17/An_RbcJLGtR8JRGRq5wdFYwKQAaaBbd4xNCyAJsHbQyMAgPrF1IiYoBP_7yl3WZ5TCRCE2tPUv1KE4QtEVdGAFXa_11.jpg)
Khởi động Giải báo chí toàn quốc về văn hóa, thể thao và du lịch lần 2
![Lộ diện kỳ thủ Việt Nam tranh chức vô địch Cờ Shogi Quốc tế 2024 tại Nhật Bản](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/062024/01/13/0601-cover20240601135416.jpg?rt=20240601135419)
Lộ diện kỳ thủ Việt Nam tranh chức vô địch Cờ Shogi Quốc tế 2024 tại Nhật Bản
![UNICEF hỗ trợ người dân Sóc Trăng có nước sạch bằng năng lượng mặt trời](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/052024/27/09/An9LNZIQG6REi_Ho-H9PQe1v24QGOdIfT-eMZyK4T1MAcXiUSZxEEYrwEUj2VRLZcG4xlQrKPGqecT7xYZWFo4bg_51.jpg)
UNICEF hỗ trợ người dân Sóc Trăng có nước sạch bằng năng lượng mặt trời
![Ông Vi Tiêu Nghị, con trai Tướng Vi Quốc Thanh - trưởng Đoàn cố vấn quân sự Trung Quốc: Để những kỷ niệm xưa tạo sinh trong hiện tại và tương lai](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/052024/23/20/05231-cover20240523201926.jpg)
Ông Vi Tiêu Nghị, con trai Tướng Vi Quốc Thanh - trưởng Đoàn cố vấn quân sự Trung Quốc: Để những kỷ niệm xưa tạo sinh trong hiện tại và tương lai
![Lão nông nhiều năm sưu tập những bức ảnh quý giá về Bác Hồ](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/052024/18/15/bac_1.jpg)
Lão nông nhiều năm sưu tập những bức ảnh quý giá về Bác Hồ
![Bác Hồ và bộ phim Những ngày tháng bên nhau](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/052024/17/15/NHYNG_NYM_THANG_BEN_NHAU_41.jpg)
Bác Hồ và bộ phim Những ngày tháng bên nhau
![Hồ Chí Minh là biểu tượng của hòa bình, độc lập và tiến bộ xã hội](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/052024/16/11/0509-cover20240516110421.jpg)
Hồ Chí Minh là biểu tượng của hòa bình, độc lập và tiến bộ xã hội
![Bộ đội hải quân giúp dân chống hạn](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/052024/02/23/thumb20240502232412.png)
Bộ đội hải quân giúp dân chống hạn
![Du học sinh Trung Quốc trải nghiệm đặc sản Hà Nội - 'cà phê trứng'](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/042024/23/09/hihi20240423091844.jpg)
Du học sinh Trung Quốc trải nghiệm đặc sản Hà Nội - 'cà phê trứng'
![Top 3 điểm đến thu hút du khách quốc tế tại Hà Nội](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/042024/22/23/top-3-diem-den-cover20240422232649.jpg)
Top 3 điểm đến thu hút du khách quốc tế tại Hà Nội
![Sản phẩm Làng nghề Dệt Thổ cẩm Xí Thoại, xã Xuân Lãnh, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/video_data/2024/042024/21/13/English_below_YYA_THY_CYM_XI_THOYI_TYI_VYI_-TRAI_TIM_CYA_CY_NYYC-_LYn_YYu_tien_nhYng_sYn_phYm_thY_cYm_cYa_lang_nghY_truyYn_thYng_Xi_ThoYi_huyYn_YYng_Xuan_tYnh_Phu_Yen_Ya_tYi_vYi_thY_Yo_Ha_NYi_trong__21.jpg)
Sản phẩm Làng nghề Dệt Thổ cẩm Xí Thoại, xã Xuân Lãnh, huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên.
![Từ 1/7 kiểm soát giấy tờ xe và người điều khiển qua VNeID có giá trị như kiểm tra trực tiếp](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/01/06/thumbnail/dinh-danh-dien-tu-1-1825206120240701062204.jpg?rt=20240701062207?240701065618)
Từ 1/7 kiểm soát giấy tờ xe và người điều khiển qua VNeID có giá trị như kiểm tra trực tiếp
![Cấp căn cước cho người gốc Việt chưa xác định quốc tịch từ ngày 1/7](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/29/13/croped/thumbnail/cap-can-cuoc-cho-nguoi-goc-viet-chua-xac-dinh-quoc-tich-tu-ngay-17-20240629133329.jpg?240629014147)
Cấp căn cước cho người gốc Việt chưa xác định quốc tịch từ ngày 1/7
![Từ ngày 1/7, BHXH thực hiện dịch vụ công trực tuyến trên VNeID](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/23/07/thumbnail/tu-ngay-17-bhxh-thuc-hien-dich-vu-cong-truc-tuyen-tren-vneid-20240623072550.jpg?rt=20240623072554?240623072913)
Từ ngày 1/7, BHXH thực hiện dịch vụ công trực tuyến trên VNeID
![Thời tiết hôm nay 22/6: Nắng nóng ở miền Bắc dịu dần](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/22/05/croped/thumbnail/thoi-tiet-hom-nay-226-nang-nong-o-mien-bac-diu-dan-20240622053246.jpg?240622060232)
Thời tiết hôm nay 22/6: Nắng nóng ở miền Bắc dịu dần
![Thời tiết hôm nay (19/6): có nơi nắng nóng đặc biệt gay gắt với nhiệt độ cao](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/19/05/thumbnail/120240619054221.jpg?rt=20240619054222?240619062148)
Thời tiết hôm nay (19/6): có nơi nắng nóng đặc biệt gay gắt với nhiệt độ cao
![Doanh nghiệp Nhà nước thực hiện "5 tiên phong" để góp phần phát triển đất nước](https://tacnghiep.thoidai.com.vn/stores/news_dataimages/2024/062024/16/06/thumbnail/img5633-171846003333031497069520240616064608.jpg?rt=20240616064611?240616064823)