Người xưa không thể lý giải các hiện tượng thiên nhiên, do đó luôn mong muốn biểu tượng linh thiêng của dân tộc mình cũng có sức mạnh siêu nhiên. Vì vậy, rồng đứng đầu trong bách thú và hội tụ đặc điểm của nhiều loài động vật như mình rắn, đầu ngựa, sừng hươu, bờm sư tử, móng vuốt chim ưng, vẩy cá... Theo quan niệm của người Trung Quốc, rồng là linh vật có chí lớn, gan dạ, kiên cường, mạnh mẽ và tràn đầy sức sống. Trong “Thuyết văn giải tự” thời Đông Hán có viết: “Rồng mùa xuân có thể bay lên trời, mùa thu có thể ẩn mình dưới vực sâu”. Theo truyền thuyết, rồng thoắt ẩn thoắt hiện, lúc biến to lúc thu nhỏ, có thể hô phong hoán vũ, quyền năng vô tận.

Rồng là một tín ngưỡng thần thoại. Người xưa quan niệm rằng rồng là chủ nguồn nước, là vị thần làm mưa, nên khi đời sống kinh tế chuyển từ săn bắn, hái lượm sang trồng trọt, chăn nuôi, thì sự xuất hiện của rồng sẽ là điềm lành, mang lại bình an, may mắn, giúp mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi. Vì vậy những năm hạn hán, người dân sẽ đến miếu Long vương để cầu mưa giải hạn.

Điểm check-in với tạo hình rồng tại Trung tâm mua sắm Yitigang ở thủ đô Bắc Kinh. (Ảnh: Hồ Quân)

Rồng chính là biểu tượng tinh thần linh thiêng của của người dân Trung Quốc, là linh thú đứng đầu tứ linh (long, ly, quy, phượng) hay tứ tượng (thanh long, bạch hổ, chu tước, huyền vũ), đại diện cho sức mạnh, trí tuệ và quyền uy bậc nhất.

Thời phong kiến, rồng là biểu tượng của quyền lực vương triều. Đồ ngự dụng của hoàng đế thường có tên gọi gắn với con rồng như: áo của hoàng đế gọi là long bào; giường ngủ của hoàng đế gọi là long sàng...

Tuy nhiên, rồng vốn là tín ngưỡng dân gian, nên nó cũng đã vượt ra khỏi bốn bức tường thành của hoàng cung để hòa vào cuộc sống của người dân. Hàng nghìn năm qua, hình ảnh con rồng đã thấm vào mọi mặt của xã hội và đời sống người dân Trung Quốc, hình thành bề dày văn hóa dân tộc.

Hình tượng và văn hóa rồng xuất hiện nhiều trong phong tục dân gian, cuộc sống thường nhật như: miền nam Trung Quốc múa rồng trong dịp Tết Nguyên đán; đua thuyền rồng trong dịp tết Đoan ngọ; mỳ thì có “mỳ râu rồng”, kẹo thì có “kẹo râu rồng”; hoa quả thì có “long nhãn”; dược liệu thì có “long cốt”; thế đất đẹp gọi là “rồng chầu hổ phục”; chúc mừng may mắn thì gọi là “long phụng trình tường”... Tất cả đều do rồng là linh thú đem lại điềm lành, là biểu tượng của sự uy nghiêm, cao sang, hòa hợp và may mắn, vì vậy được người dân Trung Quốc sùng bái.

Nhiều người dân vừa mua sắm vừa chụp ảnh lưu niệm với tạo hình rồng Lego ở khu Sanlitun, thủ đô Bắc Kinh. (Ảnh: Hồ Quân)

Nhắc đến truyền thuyết về văn hóa rồng, thì không thể không kể đến câu chuyện trị thủy sông Hoàng Hà. Khởi nguồn từ cao nguyên Hoàng Thổ, sông Hoàng Hà giống như con rồng chảy qua 9 tỉnh ở Trung Quốc trước khi đổ ra biển. Lịch sử trị thủy thời xưa của con sông này gắn với hai câu chuyện “Cổn trị Hoàng Hà” và “Đại Vũ trị thủy”.

Thời xưa, con người thường liên tưởng và gắn một sự việc đặc biệt, một con người đặc biệt với một hiện tượng thiên nhiên hoặc một linh thú nào. Điều này phản ánh một hình thức tư duy văn hóa của người xưa, một tín ngưỡng thiên-nhân cảm ứng. Người xưa cho rằng, sông Hoàng Hà chính là một con rồng vàng, và người có thể “giao tiếp” với con rồng này và có thể tạo ra kỳ tích về trị thủy con sông này cũng phải là một nhân vật phi thường.

Tương truyền, người trị thủy sông Hoàng Hà đầu tiên tên là Cổn. Ông Cổn trị thủy không thành công và bị vua Thuấn xử tội chết và ném xác xuống sông Hoàng Hà rồi hóa thành một con cá rồng. Về ý nghĩa mặt chữ, “Cổn” là tên gọi của một loại cá, đồng thời còn có nghĩa “tái sinh”. Tuy ông Cổn thất bại trong việc trị thủy Hoàng Hà và bị giết, nhưng vẫn được người dân coi là một anh hùng. Điều này phản ánh ước vọng của người dân về ông Cổn có thể sống lại với mong muốn việc trị thủy Hoàng Hà sẽ thành công. Và sau này, chính con ông Cổn là ông Vũ đã trị thủy thành công sông Hoàng Hà.

Tem số, tem giấy và 4 phiên bản tem vàng 24K phát hành ở Hồng Kông.

(Ảnh: Tân Hoa Xã)