Chiết Giang (Trung Quốc) biến rác thải nhựa đại dương thành “kho báu” như thế nào?

Tỉnh Chiết Giang, một trong những địa phương ven biển trọng điểm của Trung Quốc đã tìm ra một hướng đi mới nhằm giải quyết vấn đề nhức nhối này: biến rác thải nhựa thành tài nguyên thông qua mô hình “Tuần hoàn xanh”.

Tháng 10 năm 2023, mô hình quản lý rác thải nhựa đại dương mang tên “Tuần hoàn xanh” đã vinh dự nhận được Giải thưởng “Người bảo vệ Trái đất” do UNEP trao tặng.

Khái niệm “Tuần hoàn xanh” được tỉnh Chiết Giang đưa ra từ năm 2022, với mục tiêu xây dựng một cơ chế “chính phủ dẫn dắt + thị trường vận hành”, hình thành hệ thống quản trị đa chủ thể phối hợp hiệu quả. Đồng thời, địa phương này cũng ứng dụng công nghệ tiên tiến, giúp truy xuất toàn bộ quá trình từ thu gom đến tái chế rác thải nhựa đại dương một cách trực quan.

Nhân viên của trạm “Ngôi nhà xanh nhỏ” đang thu gom rác ở bờ biển. (Ảnh: CMG)

Khoảng hơn 5 giờ chiều tại thị trấn Thạch Đường, thành phố Ôn Lĩnh, Thai Châu (Chiết Giang), khi thủy triều rút, trên bãi biển lộ ra nhiều vỏ sò, ốc biển cùng các túi và chai nhựa vương vãi.

Ông Trần Gia Tín, 65 tuổi, khoác áo gi-lê xanh dương, bật máy ghi hình gắn trước ngực và nhanh nhẹn cầm chiếc kẹp dài bước về phía trước. Ông cho biết: “Chúng tôi có quy định rõ ràng, phải thu gom rác trong phạm vi 1km tính từ đường bờ biển. Thiết bị này dùng để định vị và ghi lại toàn bộ hành trình. Với rác thải nhựa như thế này, trạm thu gom ‘Ngôi nhà xanh nhỏ’ trả giá 5 Nhân dân tệ/kg, cao hơn nhiều so với giá thị trường. Trung bình mỗi tháng, tôi cũng kiếm được khoảng một đến hai nghìn Nhân dân tệ”.

Không chỉ có cư dân ven biển, nhiều ngư dân sau khi cập cảng cũng tích cực mang theo lượng rác nhựa thu gom được trên biển để giao nộp tại các trạm “Ngôi nhà xanh nhỏ”. Tính đến nay, hơn 200 doanh nghiệp cùng hơn 10.000 tàu cá tại Chiết Giang đã tham gia vào mạng lưới “Tuần hoàn xanh”.

Nền tảng kỹ thuật số “Tuần hoàn xanh”. (Ảnh: CMG)

Hiện tỉnh Chiết Giang đã xây dựng được 36 trạm “Ngôi nhà xanh nhỏ”, phân bố tại 12 huyện, thành phố ven biển và thu hút hơn 1.000 người dân địa phương tham gia. Nhờ đó, rác thải nhựa trong phạm vi 1km dọc bờ biển đã được xử lý hiệu quả. Tính đến tháng 4 năm 2024, mô hình “Tuần hoàn xanh” đã thu gom và tái chế thành công hơn 13.200 tấn rác thải đại dương.

Sau khi được thu gom, rác thải nhựa sẽ trải qua các bước nén và nghiền nhỏ, sau đó chuyển đến nhà máy sản xuất hạt nhựa để chế tạo ra các sản phẩm thân thiện hơn với môi trường và phù hợp với tiêu chuẩn sinh thái quốc tế. Những năm gần đây, ngày càng nhiều doanh nghiệp sản xuất trên toàn cầu đã chủ động gánh vác trách nhiệm bảo vệ hệ sinh thái biển, ưu tiên sử dụng hạt nhựa tái chế từ đại dương. So với nhựa tái chế thông thường, các hạt nhựa đại dương đạt chứng nhận quốc tế không chỉ có giá trị cao hơn mà còn dễ dàng tiêu thụ trên thị trường với mức giá tốt hơn.

Bên cạnh các trạm thu gom như “Ngôi nhà xanh nhỏ”, dọc bờ biển Chiết Giang còn triển khai hệ thống “Kho thông minh biển cả” – một nhà máy mini thông minh không người vận hành, chuyên xử lý nước thải chứa dầu từ hoạt động khai thác trên biển. Chỉ sau khoảng 30 phút xử lý, một tấn nước thải có dầu có thể được rút xuống chỉ còn hơn 200kg, phần nước còn lại hơn 700kg sau xử lý đạt chuẩn sẽ được đưa vào hệ thống xử lý nước thải tập trung. Tính đến nay, Chiết Giang đã xây dựng tổng cộng 61 hệ thống “Kho thông minh biển cả” tại 26 cảng biển và bến tàu trong tỉnh.

Những sản phẩm làm từ nhựa đại dương. (Ảnh: CMG)

“Tuần hoàn xanh” không chỉ giúp Chiết Giang giải quyết hiệu quả những thách thức trong thu gom rác nhựa đại dương như chi phí cao, tỷ lệ tái chế thấp, mà còn trở thành một mô hình phát triển bền vững đáng học hỏi. Đây hiện là dự án xử lý rác thải nhựa đại dương có quy mô lớn nhất tại Trung Quốc, đồng thời tạo nên hình mẫu mới cho nỗ lực toàn cầu trong cuộc chiến chống ô nhiễm nhựa ở đại dương.

Trung Quốc đã làm gì để biến "vùng đất cằn cỗi" thành "ngân hàng vàng"?

Đài CMG đạt thỏa thuận hợp tác với Quỹ Milano-Cortina 2026