Cá bớp, loài cá cô độc của những chiều chiều

Chiều chiều cùng bạn bè ngồi nhâm nhi món cá bớp nướng muối ớt, thực êm đềm, vui tươi, ngon nghê, không nơi nào trên thế giới sánh bằng. Nhớ hồi xưa học sách quốc văn có người đi nhiều nơi về đã thốt lên như thế: “Quê hương đẹp hơn cả”.

Cá nấu được nhiều món. Canh chua cá bớp nấu theo kiểu miền Trung, không bê nguyên nhà máy Bibica nêm vào, có thể xếp vào hàng top canh cá chua trong phân loại ẩm thực xứ Việt.

Cá bớp còn có tên là cá bóp, nên thường được giang hồ thực khách ghép chung với những cá khác như cá chim, cá (bè) cu, cá hồi, cá đuối, v.v. Một số hàng quán cũng treo trong bảng thực đơn quảng cáo y như thế và từng bị một sở bốn tê ở miền Tây phê phán…

Gần đây, tôi tìm thấy trên đường Trần Quốc Toản có quán bán sản phẩm Phan Thiết khá là tươi. Nào là cá bớp, cá thu, mực sashimi, sò lông sashimi. Nhưng tựu trung chỉ có cá bớp là ngon nhất ở đấy trong khuôn khổ thời kinh tế chưa ngóc đầu.

Chiều chiều lại nhớ chiều chiều

Chiều chiều cùng bạn bè ngồi nhâm nhi món cá bớp nướng muối ớt, thực êm đềm, vui tươi, ngon nghê, không nơi nào trên thế giới sánh bằng. Nhớ hồi xưa học sách quốc văn có người đi nhiều nơi về đã thốt lên như thế: “Quê hương đẹp hơn cả”.

Từng đi khá nhiều nơi, tôi cũng nghiệm ra phán đoán ấy của cổ nhân. Cá bớp nướng giấc chiều chiều, lúc đã được thư giãn ngon hơn một cấp so với ăn buổi trưa, vì lúc đó chỗ ngồi đã ngon, thời giấc còn ngon hơn, không nóng, không vội. Cứ từ từ tận hưởng vị thơm đặc trưng của nướng, cái hơi cay của muối ớt, từng miếng thịt ngọt lừ…

Cá bớp có thịt trắng như tuyết và chắc, lớp da hơi dày có chứa một lớp mỡ mỏng. Vị thịt ngọt. Cá nấu được nhiều món. Canh chua cá bớp nấu theo kiểu miền Trung, không bê nguyên nhà máy Bibica nêm vào, có thể xếp vào hàng top canh cá chua trong phân loại ẩm thực xứ Việt.

Vì thịt cá chắc, và nếu đủ độ tươi, ta cũng có thể làm sashimi kiểu Việt, nghĩa là lấy philê cá thái mỏng tái chín bằng nước cốt chanh, hoặc nước chùm ruột, nước khế (ngoại trừ khế Đỗ Trung Quân), đem bóp với rau răm, tía tô, khế chua, chuối chát (một loại tinh bột đề kháng tuyệt vời), đậu phộng, hành tây, v.v. Xem ra chỉ cần kể tới đây là cái thèm đã trào lên bản họng không kể tiếp được nữa… Còn nếu gặp ông bạn nhà báo Như Thuần gốc Bến Tre có khi còn trộn thêm cơm dừa nạo hoặc nước cốt dừa, nâng hương vị và độ béo và ngọt lên một cấp.

Còn muốn ăn cơm một cách hiền lành để lấy tiếng khen của nhà, đem cá kho tộ với một ít thịt ba rọi xắt mỏng, kho cho thật thấm, bắt cơm khỏi nói. Nhưng được khen kiểu này nhiều ông dư tinh bột vì bắt cơm quá mức, mắc phải nguy cơ béo phì. Được tiếng mà dư miếng thật không ổn.

Vì thịt cá trứ danh đến thế nên khối người mê. Có lần từ Phú Quốc về nhà báo ảnh Trần Việt Đức đã vác nguyên con cá bớp lớn đóng bao nilông làm quà cho anh em đất liền. Một món quà ai cũng vỗ tay hoan nghênh. Đủ biết nó ngon chừng nào.

Còn muốn ăn cơm một cách hiền lành để lấy tiếng khen của nhà, đem cá kho tộ với một ít thịt ba rọi xắt mỏng

Loài cá cô độc

Cá bớp (cobia) là một loài ăn thịt có thể đạt kích thước đến 183cm và cân nặng 68kg, thường sống ở những bãi san hô già nơi biển sâu. Tuy vậy cũng có những con sống ở bãi bùn, nơi cửa sông hoặc rừng đước.

Thân hình thoi, dài, phủ vảy kín, đầu thuôn, mắt ở hai bên đầu, hơi lồi, hai bên lườn phía lưng có hai sọc trắng chạy dọc thân, phần còn lại có màu nâu đậm. Phía bụng màu sáng bạc, miệng rộng vừa phải. Là loài ăn thịt sống, những ngư dân nuôi trồng loài cá này rất rành tập quán cá lớn nuốt cá bé của chúng, nên gặp lúc thực phẩm lên giá, có tiềm năng lỗ cao, họ thường phải bán tống bán tháo bầy cá, thay vì bán nhà mua thức ăn cho cá. Người Mỹ còn đặt cho chúng biệt danh là sát thủ cua (crabeater), những con cua vô phúc bị cá tợp như chơi.

Nhưng cũng có tài liệu nói rằng ngoài ăn thịt sống, chúng rất mê ăn tảo silic. Vì vậy mà viện Công nghệ biển và môi trường ở Maryland, Mỹ đã chuyển sang nuôi cá theo chế độ “ăn chay”, một cách nuôi trồng bền vững thay vì nuôi bằng thịt sống các loài cá vụn khác như ở xứ mình, gây tổn hại đến môi trường.

Cá bớp hay đào hang để làm nơi trú ẩn và đẻ trứng. Cá thường độc lai độc vãng nên ít nơi nào thiết kế việc chuyên đánh bắt chúng. Chúng chỉ gặp nhau vào mùa sinh đẻ. Sau đó, sướng một nỗi là đường ai nấy đi, tiếp tục hành trình cô độc về những phương nước bất định.

Ngữ Yên - Thế giới tiếp thị